انواع سامانههای اعلام حریق
سامانههای اعلام حریق به سه گروه آدرس پذیر، متعارف و بدون سیم (وایرلس) تقسیم میشوند که هر یک از این سامانهها خود به دو گروه خودکار و دستی تقسیم میشوند. در سیستمهای دستی، شستی اعلام حریق، تنها منبع تشخیص حریق است. درواقع کار تشخیص حریق در اینگونه سیستمها فقط به انسان سپرده شدهاست و در مکانهایی که انسان حضور ندارد، کاربردی ندارند. بر خلاف اینگونه سیستمها، سیستمهای اعلام حریق خودکار، وابستگی کمتری به تشخیص انسان دارند. سیستمهای خودکار، به دو گروه آدرسپذیر، و غیر آدرسپذیر تفکیک میشوند. در سیستم آدرسپذیر، علاوه بر اعلام حریق، محل دقیق وقوع آن نیز مشخص میشود. در سیستم های متعارف چندین حسگر که یک منطقه از ساختمان را بوشش می دهند در قالب یک مدار به هم پیوسته و به تابلو کنترل مرکزی وصل می شوند پس هر مدار نماینده ی یک منطقه است
اجزای تشکیل دهنده سیستمهای اعلام آتشسوزی
سامانههای اعلام آتش خودکار قدیمی، معمولاً از یک حسگر یا آشکارساز که خود متصل به خروجی صوتی بود، تشکیل شده بودند؛ ولی این سیستمها در سالهای اخیر، دیگر مورد استفاده قرار نمیگیرند. سامانههای جدیدتر معمولاً از تعدادی شستی اعلام حریق و تعدادی حسگر یا آشکارساز (Detector)، یک سامانه پردازش مرکزی و چند خروجی تشکیل میشوند.
آشکارسازها
حسگرها و آشکارسازهای اعلام آتش، (بسته به اینکه به کدام مشخصه آتش حساس باشند) در گروههای آشکارسازهای دود، آشکارسازهای حرارت، آشکارسازهای منو اکسید کربن، آشکارساز شعله و آشکارسازهای ترکیبی جای دارند.
حسگر دود
حسگرهای دود کار تشخیص دود در محل را برعهده دارند. این حسگرها معمولاً در دو گروه حسگر نوری و حسگر یونیزاسیون جای میگیرند. حسگرهای نوری با ارسال علایم نوری به یک گیرنده (که در داخل خود حسگر مسقر است) میزان تغییر و کاهش نور رسیده را اندازهگیری میکنند و اگر تغییر آشکاری در میزان نور دریافتی مشاهده کنند، آن را به آتش تعبیر میکنند. حسگرهای یونیزاسیون، شامل دو صفحه نزدیک به هم الکترودها هستند و از هوای محیط به عنوان الکترولیت استفاده میکنند. چنانچه تغییر ناگهانی در غلظت هوای محیط روی دهد، حسگر آن را به آتش تعبیر میکند. حسگرهای یونیزاسیون، حاوی مقادیر کمی مواد رادیواکتیو بوده (برای یونیزه کردن ذرات موجود در هوای اطراف الکترودها) و برای همین عمر دائمی ندارند.
حسگرهای حرارت، کار تشخیص حرارت در محل را بر عهده دارند. روش کار این حسگرها کاملاً مشابه جفت دما یا ترموکوپل یخچالهای خانگی است. این حسگرها در داخل خود دو صفحه از مواد متفاوت و چسبیده به هم دارند که با گرم شدن یا سرد شدن، جهت خم شدن صفحه ترکیبی تغییر میکند و باعث اتصال جریان میشود. انواع جدیدتر این حسگرها دارای دماسنج بوده و به تغییرات درجه حرارت حساس میباشد.
حسگرهای ترکیبی، حسگرهایی هستند که از ترکیب یک حسگر دود و یک حسگر حرارت بوجود آمدهاند و میتوان خروجی آنها را بسته به حساسیت محل و تعداد اعلامهای اشتباه بر روی و/یا تنظیم نمود. روشن است که در حالت «یا» تعداد اعلامهای اشتباه بیشتر بوده و در حالت «و» اعلام با تأخیر بیشتری صورت میگیرد.
سامانه مرکزی
سامانه متصل به رایانه
سامانه مرکزی، یک سامانه تشخیص آتشسوزی است. در این سامانه اعلامهای حسگرها تجزیه و تحلیل شده و برای اعلام حریق یا در حالتهای مشکوک، اعلام نیاز به بازبینی انسان تصمیم گیری میشود. این سیستمها اغلب یه صفحه کلید برای ورود فرامین توسط انسان و مانیتور برای مشاهده فرامین مجهز هستند. این سیستمها امروزه یه رایانه متصل شده و از طریق نرمافزار مخصوص خود، برنامه را دریافت میکنند. یکی دیگر از وظایف این سیستمها انتخاب نوع خروجی (آژیر خطر عمومی، آژیر خطر در جاهای خاص، تماس با مرکز آتشنشانی و سایر خروجیها) است.
خروجیها
خروجی سامانههای اعلام آتشسوزی، بسته به محل وقوع یا نوع آتش ایجاد شده، میتواند شامل موارد مختلفی باشد. تماس خودکار با آتشنشانی محلی، روشن نمودن تابلوهای خروج اضطراری، فعال سازی سامانه آتش خاموش کن خودکار، به صدا درآوردن آژیرهای خطر، قفل کردن یا از حالت قفل خارج کردن دربهای محلهای مختلف (مانند در خروجیهای اضطراری) همگی از مواردی است که میتواند بسته به تصمیم سیستم انجام شود.
سیم کشی
دو روش کلی برای سیم کشی سیستمهای اعلام آتش وجود دارد. روش حلقهای (Loop) یا روش ستارهای. در قدیم که سیستمهای آدرسپذیر وجود نداشتند، اغلب از روش حلقهای استفاده میشد. در این روش، حسگرها برروی یک حلقه مستقر بودند و این حلقه، از اتاقی به اتاق دیگر، و از حسگری به حسگر دیگر میرسید. بعدها، تصمیم بر این شد که هرگروه از حسگرها که مربوط به محلی خاص در ساختمان هستند، با رشته سیم مجزایی به سیستم مرکزی متصل باشند تا بتوان تشخیص داد که آتشسوزی دقیقاً در کدام محل رخ دادهاست.
با پیشرفت فناوری، سیستم سیم کشی مجدداً به حالت حلقهای بازگشتهاست. به این مفهوم که جریان تغذیه توسط دو رشته سیم و جریان اطلاعات توسط دو رشته دیگر با سیستم مرکزی میرسد. برای هر حسگر کد مخصوصی اختصاص داده شدهاست و سیستم بدون نیاز به سیم کشی مجزا برای هر حسگر، آن حسگر و محل قرار گیری آنرا به خوبی (از روی کد مخصوصش) میشناسد. ارسال کدها و اطلاعات بین حسگرها و سیستم مرکزی در هر ثانیه چندین بار صورت میگیرد و حسگر حتی نیاز خود به سرویس و تعمیر را نیز به سیستم مرکزی اعلام مینماید.
مونیتورینگ
سامانههای اعلام و خاموشی آتش خودکار معمولاً از یک نمایشگر در قسمتهای پر تردد یا نگهبانیها که به صورت ۲۴ ساعت حضور دارند استفاده میشود که این پنلها را Mimic panel مینامند
انواع سیستم های اعلام حریق
سیستم اعلام حریق به سه دسته متعارف ، آدرس پذیر و بدون سیم تقسیم می شوند که هر کدام از این اعلام حریق ها خود به دو دسته دستی و خودکار تقسیم می شوند. در سیستم های دستی ، شاستی اعلام حریق ، تنها منبع تشخیص حریق است . زیرا روش کار به این گونه است که ابتدا فردی حریق را مشاهده کرده و سریعا خود را به این درستگاه رسانده و سیستم را به صورتی دستی فعال می کند و لذا سیستمی است که حتما به حضور انسان نیاز دارد. در مقابل این گونه سیستم ها ، سیستم اعلام حرق خورکار وجود دارد که تا حد بسیار زیادی وابستگی به انسان ندارد و این سیستم به دو دسته غیر آدرس پذیر و آدرس نا پذیر تفکیک می شود. در سیستم اعلام حریق خوکار آدرس پذیر ، علاوه بر اعلام حریق ، محل و زمان دقیق وقوع آن نیز ثبت می شود. در سا مانه های متعارف چند حسگر که یک ناحیه از محیط را پوشش می دهند در قالب یک مدار به هم پیوسته و به سیستم کنترل اصلی وصل می شوند پس می توان گفت هر مدار نماینده یک ناحیه یا منظقه است.
اجزای تشکیل دهنده سامانه های اعلام حریق
سیستم های اعلام حریق خودکار قدیمی ، معمولا از یک آشکار ساز یا حسگر که خود به خروجی صوتی متصل بود، تشکیل می شدند. ولی این سامانه عا در سال های گذشته ، دیگر خیلی مورد استفاده قرار نمیگیرند. سیستم های اعلام حریق جدید معمولا از تعدادی شاستی اعلام آتش سوزی و تعدادی آشکار ساز (حسگر) ، یک سیستم پردازش مرکزی و چندین خروجی تشکیل می شوند.
حسگر ها
آشکار ساز ها و حسگرهای سیستم اعلام حریق ، با بستگی به اینکه به کدام مشخصه حریق حساس باشند ، در دسته های حسگر های دودی ، حسگر های حرارتی ، حسگرهای منو اکسید کربن ، حسگر شعله و حسگرهای ترکیبی جای دارند.
حسگر دودی
حسگر دودی وظیفه تشخیص دود در محل را بر عهده دارد. این حسگر در دو دسته حسگر نوری و حسگر یونیزاسیون قرار میگیرند. حسگر های نوری با انتقال علائم نوری به یک گیرنده(که در داخل خود حسگر مستقر است) مقدار تغییر و کاهش نور رسیده را اندازه گیری میکنند و اگر تغییر خاصی در این مقدار نور دریافتی مشاهده کنند، آن را به حریق تعبیر میکنند. و اما حسگرهای یو نیزاسیون، در برگیرنده ی دو سطح نزدیک به هم الکترود ها هستند و از هوایه اطراف خود به عنوان الکترولیت استفاده میکنند. اگر دی این میان تغییر خاصی در غلظت هوای محیط صورت بگیرد این حسگر آن را به حریق تعبیر میکند. لازم به ذکر است که این نوع حسگر های برای یونیزه کردن هوای اطراف خود دارای مقدار کمی رادیاکتیو هستند برای همین عمر کوتاهی دارند ولی جز یکی از مهمترین سیستم اعلام حریق به حساب می آید
حسگر های حرارتی
حسگرهای حرارتی ، وظیفه تشخیص حرارت در محیط را بر عهده دارند. نحوه کارکرد این نوع سیستم مشابه ترموکوپل یخچال های خانگی است. این سیستم اعلام حریق در داخل خود دو سطح از مواد مختلف و چسبیده به هم دارند که با تغییر دما ، جهت خم شدن صفحه ترکیبی تغییر میکند و اتصال جریان را به همراه دارد. انواع جدید تر این سیستم ها یا حسگر ها دارای دماسنج بوده و به تعییرات دما حساس می باشند.
حسگرهای ترکیبی
این نوع حسگر ها ، حسگر هایی هستند که از ترکیب دو حسگر بالا (حسگر دودی و حرارتی) بوجود آمده اند. و به علت میزان حساسیت های متفاوت و بالایی که دارد تنظیمات بیشتر و کارایی بیشتری دارد. ولذا مهم ترین سیستم اعلام حریق به حساب می آید. در این حسگرها هم دود و هم حرارت تاثیر گذار هستند و ضریب خطا را کمتر میکنند.
سامانه مرکزی سیستم اعلام حریق
سیستم مرکزی ، یک سامانه اعلام حریق است. در این سیستم اعلام های حسگرها که برای سامانه مرکزی فرستاده می شوند مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرا میگیرند . و برای اعلام حریق و یا مواردی که مشکوک هستند تصمیم به بازدید انسانی میگیرند. این سیستم دارای یک مانیتور و سفحه کلید است همانند یک کامپیوتر که داده های دریافتی از سیستم اعلام حریق در آن بررسی میشود و تصمیمات نهایی در آخر گرفته می شود. یکی دیگر از وظایف مهم این سامنه مرکزی نوع خروجی آن است که اعلام را به چگونه ای انجام دهد برای مثال به صورت : آژیر خطر، تماس با آتش نشانی و نیروهای اورژانس ، از کار افتادن آسانسور و …
خروجیها
این نوع خروجی ها بستگی به محل وقوع حادثه و نوع آتش دارد و می تواند شامل موارد متفاوتی باشد. تماس خودکار با اورژانس ، آتش نشانی، نیرو های ویژه عملیاتی ، برق اضطراری ، فعال سازی سامانه آتش خاموش کن و به صدا در آوردن آزیر های خطر برای اینکه افراد سریعا خود را از ساختمان خارج کنند.
سیم کشی
برای سیم کشی سیستم اعلام حریق دو روش حلقه ای و ستاره ای وجود دارد. در زمان های گذشته که سامانه های آدرس پذیر وجود نداشتند ، اکثرا از روش های حلقه ای استفاده می شد. در این نوع از سیم کشی ، حسگره بر روی یک حلقه استقرار پیدا میکردند و این حلقه ، از محیطی به محیطی دیگر و از حسگری به حسگر دیگر می رسید. سپس بعد ها قرار بر این شد که هر دسته از حسگر ها که مربوط به ناحیه ای خاص در ساختمان هستند ، با رشته سیمی به سامانه مرکزی متصل باشند تا بتوان به راحتی برای سیستم مورد شناسایی باشد که آتش سوزی در کدام ناحیه اتفاق افتاده است.
با پیشرفت علم و فناوری در سیستم اعلام حریق ، سامانه سیم کشی به حالت حلقه ای بازگشته است. به این صورت که جریان از طریق دو رشته سیم و انتقال اطلاعات توسط دو رشته دیگر به سامانه مرکزی می رسد. برای هر حسگر کد خاصی در نظر گرفته شده است و سامانه بدون نیاز به سیم کشی مجزا برای هر آشکار ساز ، آن حسگر و محل دقیق قرار گیری آن را به خوبی توسط کدی که به آن اختصاص داده شده است ، می شناسد. این انتقال کد ها و اطلاعات میان حسگرها و سامانه مرکزی در هر ثانیه جند بار اتفاق می افتد و حتی در این نوع از حسگرها ، حسگر نیاز خود به تعمیرات و بازیابی را نیز به سامانه مرکزی گزارش می کند.
مونیتورینگ
سیستم های اعلام حریق معمولا از یک نمایشگر در قسمت های پر رفت و آمد یا مکان هایی که نگهبانان به صورت مرتب حضور دارند استفاده می کند که این پنل را mimic panel می نامند.
شما عزیزان میتوانید برای کسب اطلاعات بیشتر درباره ی سامانه های اعلام حریق و یا موارد مختلف حفاظتی و امنیتی از قبیل راهبند ها ، محافظین امنیتی ، گیت بازرسی ، دستگاه ایکس ری ، دوربین های مدار بسته و … با مشاوران ما تماس حاصل فرمایید و از خدمات با بهره مند شوید.